August 24, 2010

“ပုပ္စျပဳတဲ႔ မိန္းမနဲ႕ လူပ်ိဳသိုး ”

ပုပ္တယ္၊သိုးတယ္၊ နံေစာ္တယ္ ဆိုတာက အေပၚယံစကားလံုးအေနနဲ႕ ႀကားရတာလံုး၀အဆင္မေျပပါဘူး။
ျမန္မာစကားမွာေတာ႕ “လူပ်ိဳသိုး”လို႕ သံုးႀကတယ္။ “အပ်ိဳသိုး”လို႕ေတာ႕ သိပ္မႀကားဘူးပါဘူး။
ဂ်ပန္စကားကေတာ႕ “အသီးအႏွံ နဲ႕ မိန္းမ ဆုိရင္ နည္းနည္းပုပ္စျပဳတဲ႕ အခ်ိန္က အရသာအရွိဆံုး” တဲ႕။
ဒီစကားကုို တခ်ိဳ႕အသားႀကိဳက္သူေတြကလည္း “အသား နဲ႔ မိန္းမ ဆိုတာ ပုပ္ကာနီးက အေကာင္းဆံုး” တဲ႔။

ပုပ္တယ္၊ သိုးတယ္ ဆိုတာက အစားအစာေတြကိုေျပာတာျဖစ္သလို၊ လက္ေတြ႕မွာလည္း
သိုးျခင္း ၊ပုပ္ျခင္း ဆိုတဲ႕ စကားလံုးေတြဟာ ဘယ္ဘာသာစကားမွာမဆို တကယ္ကို စိတ္ပ်က္စရာဆိုေသာ္လည္း သူတုိ႕ဟာ တခါတရံမွာေတာ႕ေလးနက္ျပီး အႏွစ္သာရရွိတဲ႔ စကားလံုး ျဖစ္ေနျပန္တာကို ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ အေပၚမွာေဖၚျပခဲ႔တာကို ျပန္ေျပာရရင္ေတာ႕ ၊  ျမန္မာစကားက “လူပ်ိဳသိုး” ၊ ဂ်ပန္စကားက “မိန္းမ ဆုိရင္ နည္းနည္းပုပ္စျပဳတဲ႕ အခ်ိန္က အရသာအရွိဆံုး”တဲ႕။

ႀကိဳက္လို႕ပဲ တမင္ အခ်ဥ္ေဖါက္ ထားတာလား။
မႀကိဳက္လို႔ပဲ အပုပ္၊ အသိုးလို႔ေျပာတာလား။

ဒီလိုအေျပာအဆိုေတြကို ဘာသာေဗဒရွဳေထာင္႔ကေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ႕ “ တင္စားမွဳ ” ျပဳျခင္း ေပါ႕။

ဘာသာစကား တစ္ခုမွာ အေႀကာင္းအရာ ဒါမွမဟုတ္ အရာ၀တၱဳတစ္ခုကို ပိုမိုသေဘာေပါက္ေစခ်င္တဲ႔ အခါမွာ အျခားစကားလံုးတစ္ခုနဲ႕ တြဲဘက္၍ေသာ္လည္းေကာင္း ေျပာင္းလဲ၍ေသာ္လည္းေကာင္း သံုးႏွဳန္းႀကပါတယ္။

အဂၤလိပ္ဘာသာနဲ႕ metaphor လို႕ေခၚပါတယ္။ ဂရိဘာသာကဆင္းသက္လာတာပါ ။
Meta = ---- ကိုေက်ာ္လြန္၍
-phorein =---- သယ္ေဆာင္သည္

ဆိုတာကေန ျဖစ္ေပၚလာတာပါ။
နံမည္ေက်ာ္ ဥပမာကေတာ႕ Shakespeare ရဲ႕ “ All the world's a stage….”

စကားလံုး တင္ျပပံု နည္းပညာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ စကားလံုး တင္စားမွဳမ်ိဳးစံု ရွိပါတယ္။ စကားလံုးေတြနဲ႔ ခ်ည္းပဲမဟုတ္ပဲ အေရာင္၊ ပန္းခ်ီ ရုပ္ရွင္ ျပဇတ္၊ စတာေတြမွာလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။

ဘာသာစကားတစ္ခုနဲ႕ တစ္ခုရဲ႕ “တင္စားမွဳ” ေတြကလည္း တူတာမတူတာ အမ်ားႀကီးရွိသလို

ဘာသာစကားတူေသာ္လည္း လူတစ္ေယာက္နဲ႕ တစ္ေယာက္ရဲ႕ ေမြးဖြားႀကီးျပင္းျဖတ္သန္းလာရတဲ႕ အေတြ႕အႀကံဳေတြ ေႀကာင႔္လည္း “တင္စားမွဳ” မ်ားကို အဓိပါယ္ေကာက္ပံု၊ နားလည္ပံု ကလည္း ကြာျခားႏိုင္ပါတယ္။

ဥပမာေတြေျပာမယ္ဆိုရင္ ၊အဂၤလိပ္လုိ right hand ျမန္မာလို ညာလက္ရံုး ဆိုျပီး အားကိုးရတဲ႔သူကို ညာလက္နဲ႕ တင္စားတာ တူပါတယ္။ (ဘယ္သန္ေတြကဘယ္လို ေတြးမလဲ?)

တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြက “အမိႏိုင္ငံေတာ္” တခ်ိဳ႕ ႏိုင္ငံေတြကေတာ႔ “အဖႏိုင္ငံေတာ္” တဲ႕။

ဒီပို႕စ္က ကၽြန္မသင္ႀကားခဲ႔ရတဲ႕ ဘာသာေဗဒပညာရပ္ က
စိတ္၀င္စားစရာ အေႀကာင္းအရာတစ္ခုကို လက္ဆင္႔ကမ္းတာပါ။ “ပုပ္စျပဳတဲ႔ မိန္းမနဲ႕ လူပ်ိဳသိုး ” ရဲ႕ တိုက္ရိုက္အေႀကာင္းအရာမဟုတ္ပါဘူး။ တင္စားမွဳ ျပဳျခင္း၊ ဂ်ပန္ဘာသာနဲ႔ျမန္မာဘာသာ ဆက္ႏြယ္သည္႔ တင္စားမွဳ စကားလံုးမ်ား အသံုးျပဳျခင္း ဆိုတာေတြကို ဆက္စပ္သြားတာပါ။
တကယ္လုိ႕ စိတ္၀င္စားစရာ metaphor ေလးမ်ားရွိမယ္ဆိုရင္ ျပန္လည္ မ်ွေ၀ခဲ႔ပါဦးေေနာ္။

ကိုးကား
http://en.wikipedia.org/wiki/Metaphor
http://en.wikipedia.org/wiki/Onomasiology
ပံုေတြကို yahoo search ကကူးယူပါတယ္။

12 comments:

mabaydar88 said...

ညီမေကာင္းမြန္ဝင္း..


ဖတ္ၿပီးေတာ့ ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ေတြ စဥ္းစားေနတာ.. ဘာမွ ထြက္မလာဘူး (ဆင္းရဲတဲ့ သုတမ်ား)..။ စဥ္းစားတာေတာင္ ေဒြးေတာ္ေက်ာ္ၿပီး ေနာ္ေဝး တင္စားမႈေဝါဟာရ .. (ေပါ့ေသးေသးမဟုတ္.. ).. ဆိုလိုခ်င္တာကေတာ့ `ခါခ်ဥ္ေကာင္ မာန္မႀကီး ေတာင္ႀကီး မၿဖိဳေတာ့ပါ` ေပါ့..။ ဒါေပမယ့္ေလ တခုမွ မသိဘူး.. ဟူး.. ေမာသြားတယ္.. သတိရရင္ သိတာရွိရင္ လာျပန္ေျပာမယ္ေနာ္..(ၾကြားခ်င္စိတ္မ်ားနဲ႕ ျပန္လာမယ္.. )..။

ျမန္မာလို ေတြးရင္း တခုေပၚလာတယ္.. ` ေျပာလိုက္ရင္ ေရြမန္း.. ကလိုက္ရင္ ခ်ိဳမိုင္မိုင္ ` ဆိုတာ ညီမေျပာတဲ့ metaphor ထဲ ဝင္လား..။ လုပ္ပါဦး.. ။

မေဗဒါ (၈၈)

ေခ်ာ(အစိမ္းေရာင္လြင္ျပင္) said...

“မိန္းမ ဆုိရင္ နည္းနည္းပုပ္စျပဳတဲ႕ အခ်ိန္က အရသာအရွိဆံုး”တဲ႕။ အဟဟ
အဲဒါေလးဖတ္ျပီး ကိုယ္႕ကိုယ္ကို အားတက္သြားတယ္... း)

SHWE ZIN U said...

ညီမေခ်ာ ေျပာတာ ဖတ္ၿပီးေတာ႔ ရီသြားတယ္ အေဝးႀကီး လိုပါေသးတယ္ ေခ်ာေရ

ဗဟုသုတ ေတြ အတြက္ ေက်းဇူးဘဲဗ်ာ

ခင္တဲ႔
ေရႊစင္ဦး

သူႀကီးမင္း (တုုံးဖလား) said...

ပုပ္စ ျပဳတဲ့အခ်ိန္က ဘယ္အခ်ိန္လဲ အမ။ ေသခ်ာေျပာဦးေလ။ း)))

ခင္မင္လ်က္
ကုိကုိေမာင္(ပန္းရနံ႔)

ဧပရယ္လ္ပူး@ပူးေတ said...

မမစာေလးဖတ္သြားတယ္... ဗဟုသုတရတယ္...
စာေတြအရမ္းရိုက္လို႔မရေသးလို႔ လာလာဖတ္သြားေပမယ့္ မႏႈတ္ဆက္သြားျဖစ္တာ ခြင့္လႊတ္ပါေနာ္...

ခင္တဲ႔ညီမ
ပူးေတ

khun said...

ဟီး... အစ္မေခ်ာ ေျပာတဲ့အတိုင္းဘဲ ;D

ခုိင္နုငယ္ said...

“မိန္းမ ဆုိရင္ နည္းနည္းပုပ္စျပဳတဲ႕ အခ်ိန္က အရသာအရွိဆံုး”တဲ႕။ ဒီတင္စားသမူ႔ေလးကုိေတာ႔
သေဘာက်မိတယ္။ မမြန္ေရ..


ခင္မင္စြာျဖင္႔
ခုိင္နုငယ္

makhaing said...

ညီမေရ..

လာေျဖေပးသြားတာ ေက်းဇူး.. ခုနကေလးတင္ထိ ဒီမွာ ၾကည့္ေနေသးတယ္.. ပန္ၾကားလြာနဲ႕ ေျပာထားပါလွ်က္နဲ႕ အင္မတိအင္မတန္ လွ်ာရွည္တဲ့ ပန္းေဗဒါကို ခြင့္လြတ္ပါ.. မအားတဲ့ၾကားက လာတာလည္း ေက်းဇူးပါ..။

ထင္ေတာ့ထင္တယ္.. ခ်ိဳမိုင္မိုင္က တမ်ိဳးပါလို႕..။ ညီမေျပာခဲ့တာ ရွင္းသြားပါတယ္..။ ဒါဆိုရင္.. စာလံုးေတြ ဟာ အမ်ားသံုးပဲ မဟုတ္ပဲ ဥပမာ လူႏွစ္ဦးၾကားမွာပဲ တင္စား ေျပာဆိုတာမ်ိဳး.. ညီမေျပာသလို အမ်ားသံုးတဲ့ `အမိႏိုင္ငံေတာ္ `လို ဟာမ်ိဳး ေတြေရာ ပါတာေပါ့ေနာ္ ..။ မေဗဒါ ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာ ကိစၥလည္း စိတ္ဝင္စားပါတယ္..။

အကယ္၍ ညီမ အခ်ိန္ရွိရင္ ပိုရွင္းေအာင္ နဲနဲထပ္ေရးျပဦး.. ပန္းေဗဒါ တံုးတံုးေလးအတြက္.. အဟီး.. ပူဆာတာ ငယ္ငယ္ကတည္းက အက်င့္ပါေနတာ..။ အားမွေနာ္..။ ေအးေဆး....။

ရဲရဲေတာက္ ပန္းေဗဒါ (အဲလိုေရးရင္ ရဲရဲေတာက္ က တင္စားတာ ျဖစ္သလား ညီမ.. ၿပီးေတာ့ ညီမ ေျပာသလို ဟိုကိစၥကို ရည္ညြန္းတာနဲ႕ တဲြလွ်က္ေပါ့..။)

( ဆိတ္ခ်ိဳးေျပတြားပီး...။)
ေဗေဗ (၈၈)

ျမစ္က်ဳိးအင္း said...

တင္စားထားတဲ့ စကားလံုးကလဲဗ်ာ
ိစိတ္ကို ကုန္ေရာ း)

သဒၶါလိႈင္း said...

မေခ်ာလိုပဲအားတက္သြားၿပီ..ေက်းဇူးပါညီမေရ..:)

ခင္မင္စြာ
သဒၶါ

လသာည said...

ပုပ္စျပဳတဲ့အခ်ိန္.. ပုပ္စျပဳတဲ့အခ်ိန္.. အင္း..
လသာညတို႔ကေကာ ဘယ္လိုအခ်ိန္ျဖစ္မလဲဟင္ း))

ပိုစ္ေလး ဖတ္လို႔႔ေကာင္းတယ္။ ဗဟုသုတလည္းရလို႔ ေက်းဇူး...တင္ပါတယ္။

ေနာက္တခါ ေတြ႔ရင္ ေကာ္ဖီအ၀တိုက္ေနာ္. း))))

win latt said...

အမရယ္...
ဘာေၾကာင့္ ပုပ္စ ျပဳတဲ႔ မိန္းမက ဘာေတြေကာင္းတယ္။
အဲဒါေၾကာင့္ ဒီလိုတင္စားတာ ျဖစ္တယ္...
ရွင္းဦးေလ...
တို႔လို႔ တမ္းလန္း မလုပ္ပါနဲ႔...
ဘာသာစကားတစ္ခုရဲ႔ တင္စားမွဳအႏ်စ္သာရ ပိုမိုေပၚလြင္ေစခ်င္တာပါ၊ဘာရယ္ေၾကာင့္ မဟုတ္ပါဘူး။
...မေတြ႔ရတာၾကာေတာ့ လာ ခေလာက္တယ္ေနာ္...။